مقدمه

   بشر  موجودي اجتماعي است يكي از رسالتهاي مهم انسان در جهان خاكي، ايجاد، گسترش، تداوم بخشيدن و عمق بخشيدن به روابط بين فردي است. روابط بين فردي مهم ترين مولفه ي زندگي ما از بدو تولد تا هنگام مرگ هستند. بزرگترين تنبيه براي انسان، تنها ماندن ( مثلاً زندان انفرادي) است.

   هيچ يك از توانمندي هاي بالقوه ي انسان رشد نمي كند مگر در بستر روابط بين فردي. انسان ياد نمي گيرد، خلق نمي كند، نمي سازد و بالاخره زنده نمي ماند مگر در بطن روابط اجتماعي اش. هيچ انساني از بدو تولد و بدون آموختن، نمي تواند  روابط بين فردي موثر برقرار كند. اين آموختن مادام العمر است و تا زماني كه انسان زنده است، ادامه دارد. تداوم حيات و اجتماع منوط به افزايش كيفيت روابط بين فردي است.   هنگامي كه ارتباطي را  بر قرار مي كنيم ، دو خواسته اصلي داريم: 1    ) توليد احساسات مثبت ) رسيدن به هدف

   ارتباط زماني موثر است كه هر دو طرف به خواسته هاي خود برسند. شايد روابط بين فردي تنها تعاملي است كه مي توان در آن دو برنده داشت.

اهميت روابط بين فردي موثر

  پژوهشهاي روان شناختي در مورد اهميت روابط بين فردي موثر به نتايج زير رسيده اند.

روابط بين فردي موثر:

-         اثر مستقيم روي سلامت رواني دارد.

-         بهره وري شغلي و موفقيت را افزايش مي دهد.

-         تندرستي و سلامت جسمي به همراه مي آورد.

-         باعث مقابله سازنده با استرس مي گردد.

-         به رشد شخصي و هويت يابي افراد كمك ميكند.

-         كيفيت زندگي را افزايش مي دهد.

-         خود شكوفايي به همراه دارد.

  اين مهارت همانند تمامي مهارت هاي ديگر با تمرين و تكرار كسب مي شود.

شادي، خوشبختي، عزت نفس و توانايي ما براي شكوفا شدن تا حدود زيادي تحت تاثير روابط ما هستند.

چهار حوزه مهارت برقراري روابط بين فردي موثر:

  براي برقراري روابط بين فردي موثر چهار حوزه مهارتي را بايد فرا گرفت.

1) برقراري اعتماد در روابط بين فردي

   اولين حوزه مهارتي، اعتماد متقابل است.براي  برقراري اعتماد در روابط بين فردي بايد به مولفه هاي زير توجه كرد:

-         نسبت به فرد مقابل متعهدانه رفتار كردن

-         نشان دادن گرمي و پذيرش نسبت به فرد ديگر

-         اجتناب از برخورد قضاوتي نسبت به فرد ديگر

-         قابل اعتماد بودن

-         صادق بودن

2) برقراري  ارتباط روشن و عاري از ابهام

   يك نكته كه بايد در روابط بيين فردي به آن توجه كرد، نوع استفاده از ضماير در جمله بندي پيام است. وقتي كه فردي با جملاتي صحبت مي كند كه با« تو» شروع مي شوند، فرد مقابل را درشرايطي قرار مي دهد كه احساس كند بايد از خود دفاع كند. اما وقتي جملات فرد با
« من » شروع مي شوند،وي از احساسات و افكار خودش صحبت مي كند و فرد مقابل ضرورتي براي دفاع از خود احساس نمي كند.

3) پذيرش و حمايت يكديگر

     از مهم ترين  تفاوتهاي فردي كه روي رابطه ما با ديگران اثر مي گذارد، تفاوت در نقطه نظرها و ديدگاه ها است. هر فردي احساسات، ديدگاه ها و رفتارهاي مخصوص به خودش را دارد.  به همين دليل امكان ندارد كه دو نفر در همه چيز  هم عقيده و هم فكر باشند. مهم اين است كه فرد ياد بگيرد داشتن اختلاف نظركاملاً طبيعي است و اين مهارت را كسب كند كه ديدگاه خود را تنها ديدگاه، يا بهترين و مناسب ترين ديدگاه نداند  و توانايي ديدن موضوع از زاويه ديد ديگران را نيز داشته باشد. آن وقت است كه ارتباط بين فردي موثر تر و سالم تري برقرار مي شود.

  اختلاف نظر حتي مي تواند مفيد باشد مثلاً:

-         اختلاف نظر تغيير كردن را تشويق مي كند.

-         اختلافات،  زندگي  را جالب تر مي كند.

-         زماني كه اختلاف نظر بين تصميم گيرندگان وجود دارد، تصميم هاي مناسب تر و بهتري گرفته مي شود.

-         اختلاف نظر مي تواند روابط را غني تر و عميق تر نمايد. در يك اختلاف فرد ياد مي گيرد كه ديدگاه ديگري را نيز به حساب آورده و به آن احترام بگذارد.

4) حل تعارض ها و مشكلات  موجود در روابط بين فردي به شيوه اي سازنده:
 

   افراد مختلف براي حل اختلاف راهبرد هاي مختلفي دارند.  راهبرد هاي حل اختلاف در كودكي آموخته مي شوند و بسياري مواقع هنگامي كه اختلافي پيش مي آيد، اتو ماتيك بكار مي افتند و در واقع انسان ها اطلاع چنداني در مورد راهبردهاي حل اختلاف خود ندارند.

 وقتي اختلافي پيش مي آيد، آدم ها دو موضوع و مسئله اصلي را مد نظر قرار مي دهند:

1)        رسيدن به اهداف شخصي

2)      حفظ ارتباط خوب با ساير افراد

    بسياري از عصبانيت هاي افراد فقط به اين دليل اتفاق مي افتند كه وقت صرف نمي كنند كه از قبل فكر كرده و راه حلهاي ديگري به جاي عصباني شدن پيدا كنند .

     سه راه حلي كه در اينجا آمده است ،‌راه حلهايي هستند كه به جاي خشم مي توان از آنها استفاده كرد . براي پاسخ بهتر ،‌اول بايد فرد بپذيرد كه عصباني است و ممكن است پرخاشگرانه برخورد كند و سپس پاسخ بهتر بدهد .

سه جايگزين خوب به جاي خشمگين شدن عبارتند از :

1-       محدوديت تعيين كردن

2-      منتظر فرد مقابل نشدن براي انجام كارها

3-      قاطع برخورد كردن

ناتوان ترين مردم كسي است كه در دوست يابي ناتوان است.

امام علي (ع)