هدف از هر آموزشی، تغییر در رفتار می باشد. آموزش می تواند تغییر در سطوح و جنبه های مختلفی ایجاد نماید:

الف)تغییر در سطح دانش و اطلاعات ، یعنی فقط میزان معلومات و دانش و آگاهی فرد را افزایش داد.

ب) تغییر در باورها و نگرش ها ، یعنی نظر و نگرش فرد به موضوعی خاص عوض شود.

   با این حال هیچ یک از این دو سطح تغییر، متضمن تغییر در رفتار نیست. یعنی ممکن است آگاهی و نگرش فرد نسبت به موضوعی تغییر کند ولی رفتارش عوض نشود.

    برای مثال اگر افرادی سیگار می کشند، بد رانندگی می کنند، از حق خود دفاع نمی کنند و... می دانند که این کارها مشکل ساز است و احتمالاً طریقه درست را نیز تا حدی بلد هستند، برخی از این افراد حتی می خواهند که رفتار خود را تغییر دهند، ولی این تمایل برای تغییر رفتار کافی نیست ، زیرا انجام رفتار های درست در این موارد، یک مهارت است که باید یاد گرفته شود. بنابراین آخرین سطح در تغییر:

ج) تغییر در رفتار است.

    در مهارتهای زندگی نیز هدف نهایی آموزش ، تغیر رفتار های مشکل ساز و ایجاد رفتارهای جدید و سازگارانه است. مناسب ترین شیوه برای ایجاد تغییر در رفتار و ایجاد یک مهارت، اجرا کارگاه مهارتهای زندگی است که در این کارگاه آموزش دهنده و آموزش گیرنده هر دو فعال هستند.

    هزاره جدید را هزاره تبادل اطلاعات می نامند. با رواج یافتن رسانه های همگانی مانند رادیو و تلوزیون و اخیراً اینترنت ، اطلاعات زیادی در اختیار مردم قرار می گیرد، تا جایی که امروز پدیدهای به نام « بحران اطلاعات » شکل گرفته است. منظور از بحران اطلاعات ، هجوم بی وقفه اطلاعاتی است که متاسفانه درونی نشده و بر خلاف گذشته به مهارت تبدیل نمی شود.

     مهارت به معنی استفاده ماهرانه و توانمند و مدبرانه از دانش است.

     برای مثال بیشتر مردم می دانند که رفتار های پرخاشگرانه ، ناکارآمد و ویران گر هستند. بسیاری از افراد نیز راههایی را برای کنترل خشم خویش می شناسد، اما در عمل چند نفر می توانند بطور مناسب از این روشها برای کنترل خشم خود استفاده کنند؟ یا به بیان دیگر مهارت استفاده از روشها ی کنترل خشم را دارند؟

     البته زمانی که مهارت ها به زمینه های خاص یا موارد تخصصی مربوط می شود، آنها آسیب چندانی به زندگی شخص یا جامعه وارد نمی کند، برای مثال اگر کسی فاقد مهارت رانندگی یا آشپزی باشد، زندگی روزمره وی مختل نخواهد شد. اگرچه متحمل دشواریها و زحمات زیادی خواهد شد.

      اما هنگامی که صحبت از فشارها ی روانی روزمره و بحران های زندگی اجتماعی است ، نقص مهارتهای  مقابله ای سازگارانه یا تاخیر در انتخاب مناسبترین راه حل ، به آسیب جبران ناپذیری منجر  می گردد. برای مثال همه ما در کار بالینی شاهد انزوا و تنهایی ناشی از نداشتن دوست یا عوارض حاصل از دوستیهای نامناسب بوده  ایم.

    شاید در دهه های گذشته به دلیل ساده تر بودن وپیش پینی پذیر بودن، زندگی اجتماعی و کارآمد ی الگو پذیری از والدین و حتی نسل های قبل تر از آن، این مهارتها به سادگی در طی رشد آموخته شده و نیازی به آموزش مستقیم آنها احساس نمی شد، اما امروز آموزش مستقیم مهارت های زندگی به عنوان بخشی مهم و کلیدی در جامعه پذیری افراد جامعه در سراسر دنیا مطرح است.

تعریف مهارتهای زندگی:

    سازمان جهانی بهداشت مهارتهای زندگی را چنین تعریف نموده است:

    « توانایی رفتار سازگارانه و مثبت به گونه ای که فرد بتواند با چالش ها و ضروریات زندگی روزمره کنار بیاید».

 ( 1994WHO )

    یونیسف مهارتهای زندگی را به این صورت تعریف می کند:   « یک رویکرد مبتنی بر تغییر رفتار یا شکل دهی رفتار که برقراری توازن میان سه حوزه را مد نظر قرار می دهد. این سه حوزه عبارتند از :

دانش ،نگرش، مهارتها

     تعریف یونیسف بر شواهد پژوهشی مبتنی است که نشان می دهد اگر در توانمند سازی افراد جامعه بحث دانش ، نگرش و مهارت به صورت تلفیقی مورد توجه قرار نگیرد، نتیجه مورد انتظار یعنی کاهش رفتارها ی پر خطر  به دست
 نمی آید( یونیسف، 1999 ).

بطور کلی مهارتهای زندگی عبارتند از توانایی هایی که منجر به ارتقای بهداشت روان افراد جامعه، غنای روابط انسانی ، افزایش سلامت و رفتار های سلامتی در سطح جامعه می آورند.

مهارتهای زندگی  هم به صورت یک راهکار ارتقا سلامت روانی و هم به صورت ابزاری در پیشگیری از آسیب های روانی – اجتماعی مبتلا به جامعه نظیر اعتیاد، خشونت های خانگی و اجتماعی ، آزار کودکان، خودکشی ، ایدز و موارد مشابه قابل استفاده است. بطور کلی مهارتهای زندگی ابزاری قوی در دست متولیان بهداشت روانی جامعه در جهت توانمند سازی جوانان در ابعاد روانی – اجتماعی است. این مهارتها به افراد کمک می کنند تا مثبت عمل کرده و هم خودشان و هم جامعه را از
 آسیب های روانی  - اجتماعی  حفظ کرده و سطح بهداشت روانی خویش و جامعه را ارتقا بخشند(      .( 1999 WHO

تاریخچه مهارتهای زندگی:

   آموزش مهارتهای زندگی در سال 1979 با اقدامات دکتر گیلبرت بوتوین( Gilbert Botvin ) در زمینه کار با دانش آموزان کلاس هفتم تا نهم در زمینه رفتار جرات مندانه ، تصمیم گیری و تفکر نقاد در مقابل وسوسه یا پیشنهاد سؤ مصرف مواد از سوی همسالان تدوین و با استقبال فراوان متخصصان بهداشت روانی روبرو شد
( بوتوین 2000 و 2002 ).

   به دنبال این اقدامات مقدماتی از سال 1993 به بعد سازمان جهانی بهداشت با هماهنگی یونیسف، برنامه آموزش  مهارتهای زندگی را به عنوان یک طرح جامع پیشگیری اولیه و ارتقاء سطح بهداشت کودکان و
نوجوانان در زمینه ده مهارت اصلی زندگی شامل مهارتهای :

1. 1.        مهارت تصمیم گیری
2. 2.       مهارت حل مساله
3. 3.       مهارت تفکر خلاق
4. 4.       مهارت تفکر نقاد
5. 5.       مهارت توانایی برقراری ارتباط موثر
6. 6.       مهارت ایجاد و حفظ روابط بین فردی
7. 7.       مهارت خودآگاهی
8. 8.      مهارت همدلی کردن
9. 9.       مهارت مقابله با هیجان ها
10. 10.      مهارت مقابله با استرس

معرفی نمود(WHO ، 1994 . UNISEF ، WHO،1994

. WHO، 2004). این برنامه در کشورهای مختلف دنیا تجربه شده وگزارش های امید بخشی از کارایی این
برنامه ها منتشر گردیده است.

پژوهشهای متعدد نشان داده اند که خودآگاهی
Self awareness، عزت نفس Self esteem ،اعتماد به نفس Self confidence ، شاخص های اساسی توانمند یها و
 ضعف های هر انسانی هستند(WHO ، 1994).

     این سه ویژگی فرد را قادر می سازند که فرصت های زندگی اش را مغتنم شمرده، برای مقابله با خطرات احتمالی آماده                                                                                                                                                     باشد، به خانواده و جامعه اش بیاندیشد و نگران مشکلاتی که در اطرافش  وجود دارد باشد و به چاره اندیشی بپردازد. مهارتهای زندگی به عنوان واسطه های ارتقای سه ویژگی فوق الذکر در آدمها می توانند فرد وجامعه را در راه رسیدن به اهداف فوق کمک نمایند.