گروه خانواده و مشاوره-کافي است يک منظره پوشيده از برف را در ذهن تان تجسم کنيد، خيلي فرقي نمي کند اين منظره چه باشد، مي تواند بخشي از پياده رو يا خيابان شهر باشد يا بخشي از يک جنگل، دامنه کوه و يا حتي يک جاده روستايي. واقعيت اين است که برف با آن سفيدي چشم نوازش آن قدر به مناظر زيبايي مي بخشد که کمتر کسي مي تواند عنوان «شگفت انگيز» را به مناظر پوشيده از برف ندهد. حتي برف وقتي بر روي سازه هاي زمخت و نازيباي زندگي شهري نيز مي نشيند آن چنان جلوه اي به آنها مي دهد که با ديدن شان انرژي مثبتي دريافت مي کنيم.

اما در کنار همه زيبايي هاي منحصر به فرد فصل زمستان ممکن است به خصوص در روزهاي ابري و سرد اين فصل که سرماي استخوان سوزش سرها را در گريبان فرو مي برد حسي شبيه «دلگير بودن» به برخي افراد دست بدهد.

اما اين حس در بعضي از افراد فراتر از اين خود را نشان مي دهد و اختلال واضحي در روند زندگي آنان ايجاد مي کند. در واقع مي توان علايمي از افسردگي را در روابط آنان با خانواده، دوستان و همکاران مشاهده کرد.

به عقيده کارشناسان افسردگي فصلي تحت تاثير ملاتونين بروز مي کند، ملاتونين هورموني است که توسط غده کوچکي در مغز به نام صنوبري يا پينه آل توليد مي شود و نقش مهمي در تنظيم ساعت بيولوژيک بدن ايفا مي کند.

توليد اين هورمون تا حدي به نور بستگي دارد و به همين خاطر در فصل سرما ممکن است در روند توليد ملاتونين اختلالي ايجاد شود، به همين دليل کارشناسان بر اين باورند که اين مسئله مي تواند در ايجاد علائم اختلال خلقي فصلي (SAD) تاثيرگذار باشد.

اما اگر شما هم اين روزها احساس بي حالي، خستگي يا حتي غمگيني مي کنيد قبل از اين که به خودتان برچسب افسرده بزنيد و تقصيرها را به گردن غده پينه آل مغزتان بيندازيد پيشنهاد مي کنيم اين مطلب را با دقت بخوانيد.

آسيه اميدوار کارشناس ارشد روان شناسي در ادامه ضمن تعريف افسردگي و بيان نشانه ها و علائم اين اختلال، به راه هاي پيشگيري از مبتلا شدن به افسردگي زمستاني نيز اشاره مي کند.

اغلب ما در زندگي مان غمگيني را تجربه مي کنيم، شايد حتي برخي اوقات فکر کنيم که «افسرده» شده ايم. اما بيشتر اين تجربه ها آنقدر شدت و دوام ندارند که بتوان نام افسردگي را بر آن گذاشت.وقتي که اشخاص دچار اختلال افسردگي مي شوند، ممکن است صداي سرزنش خود در ذهن شان طنين انداز شود. آن ها ممکن است توجه خود را بر عيوب و کاستي هايشان متمرکز کنند. تمرکز کردن مي تواند براي آن ها به قدري سخت باشد که در فراگرفتن چيزهايي که مي خوانند و مي شنوند دچار مشکل شوند. آن ها اغلب با ديد بسيار منفي به اوضاع مي نگرند و مستعد از دست دادن اميد هستند.

علايم جسمي افسردگي شامل خستگي و کمبود انرژي است و دردها و ناراحتي هاي جسمي را نيز به همراه دارد. اين علايم گاهي چنان شدت مي يابد که اشخاص مبتلا را متقاعد مي کند که قطعا دچار نوعي بيماري پزشکي جدي شده اند، هرچند اين علايم علت جسمي آشکاري ندارند. افراد دچار افسردگي اغلب احساس خستگي مي کنند و ممکن است به سختي به خواب بروند و در طول شب بارها بيدار شوند. اما عده اي ديگر از افسرده ها هم هستند که تمام ساعات روز را مي خوابند. آنها ممکن است احساس کنند که غذا بي مزه است يا اشتها ندارند، يا ممکن است افزايش اشتها پيدا کنند. عده اي ممکن است احساس کنند که دست و پايشان سست و بي حال است. افکار و حرکات ممکن است در عده اي کند شود اما عده اي ديگر نمي توانند آرام و قرار داشته باشند،آنها قدم مي زنند، بي تابي مي کنند و دستانشان را به هم مي مالند. علاوه بر اين علايم جسماني و شناختي، ابتکار عمل هم ممکن است در آن ها از بين برود. کناره گيري از ديگران شايع است؛ بسياري از آنها ترجيح مي دهند تنها باشند و سکوت کنند.

افسردگي فصلي نوع خاصي از اختلال افسردگي است که در روزهاي معيني از سال شدت مي يابد. اين دوره هاي افسردگي معمولا در اواخر پاييز و اوايل زمستان شروع مي شود و در بهار بهبود مي يابد. افرادي که به اين اختلال مبتلا مي شوند بسياري از علائم افسردگي را که ذکر شد دارا هستند؛ علائمي مانند بي حالي، خواب زدگي، پرخوري، افزايش وزن و اشتياق براي مصرف مواد غذايي که حاوي کربوهيدرات است.

شيوع افسردگي فصلي نوع زمستاني با بالا رفتن عرض جغرافيايي افزايش مي يابد،يعني کساني که در مناطق مرتفع تر زندگي مي کنند(مناطقي که در آن تغيير فصول شدت بيشتري دارد) بيشتر در معرض ابتلا به اين اختلال هستند. سن نيز يک عامل پيش بيني کننده قوي به شمار مي رود، به طوري که افراد جوان بيشتر در معرض خطر دوره هاي افسردگي زمستاني قرار دارند. البته بيشتر مبتلايان به اختلال افسردگي را خانم ها تشکيل مي دهند.

چون اين بيماري بيشتر در مناطق خاصي بروز مي کند، تصور بر اين است که اين اختلال به دليل تغيير در ميزان نور خورشيد ايجاد مي شود.حتما شما نيز متوجه شده ايد که بعد از گذراندن چند روز ابري، ديدن خورشيد چقدر در بالا بردن خلق و حالت عاطفي ما نقش دارد و گويي سرزندگي و نشاط را به ما برمي گرداند. در اين مورد نيز چون در زمستان و پاييز ميزان قرار گرفتن در معرض آفتاب کاهش پيدا مي کند، ساعت بيولوژيک بدن روند کندي را دنبال مي کند که اين امر بر خواب، حالات دروني و هورمون ها اثرگذار است. همچنين شرايط وارونگي و افزايش ميزان آلودگي هوا به خصوص در کلان شهرها مي تواند از ديگر عوامل تاثيرگذار در اين باره باشد.

تحقيقات نشان مي دهد که قرار گرفتن در معرض نور يا پرتو درماني در درمان اين بيماري موثر است. البته گاهي اوقات لازم است که در کنار نور درماني از داروهاي ضد افسردگي (با تجويز و تشخيص پزشک متخصص) و کمک يک مشاور استفاده کرد. به طور کلي بايد فرد بيشتر در معرض نور خورشيد،چه در خانه و چه در محل کار،قرار بگيرد. استفاده از حمام آفتاب نيز مفيد خواهد بود.

اصولا افرادي که سابقه دوره هاي افسردگي دارند، بيشتر احتمال دارد به اين اختلال هم مبتلا شوند. با اين وجود ممکن است اين بيماري در افراد ديگر نيز بروز پيدا کند. لذا اگر احساس مي کنيد که در زمستان دچار حالاتي شبيه به اين اختلال مي شويد، قبل از اين که به خود برچسب بيمار بزنيد، حتما نظر يک متخصص را جويا شويد.ضمن اين که نکاتي که در ادامه بيان مي کنيم مي تواند در بهبود حالات رواني شما نقش داشته باشد:

* تلاش کنيد تا حد ممکن از نور خورشيد بهره ببريد. از پرده هايي با رنگ روشن استفاده کنيد تا نور را از خود عبور دهند، در صورت امکان مي توانيد در طول روز پرده ها را کنار بزنيد.

* در برنامه رژيم غذايي خود حتما استفاده از ويتامين ها و مواد معدني را در اولويت قرار دهيد.يک رژيم غذايي مناسب مي تواند در افزايش نشاط شما نقش داشته باشد.از کمک پزشک تغذيه بهره مند شويد.

* ورزش، ورزش، ورزش! پياده روي حتي در روزهاي سرد و ابري به تقويت روحيه شماکمک خواهد کرد. شنا، دو، دوچرخه سواري و کوهنوردي را ازخود دريغ نکنيد.

* حتما در جمع هاي دوستانه و خانوادگي شرکت کنيد. شب هاي بلند زمستاني فرصتي مناسب براي دورهم جمع شدن خانواده و ديد و بازديد است.

* خود را مشغول کنيد. تنها ماندن و بيکاري مي تواند به شما حس کارايي نداشتن بدهد. پس حتما سعي کنيد در فعاليت هاي مختلف شرکت کنيد و از اين طريق به افزايش حس کارآمدي خود بيفزاييد.

* از يک روانشناس کمک بطلبيد. اگر احساس کرديد حالات افسردگي شما رو به افزايش است، معطل نکنيد اقدام هرچه زودتر مي تواند بهبود سريع تر را نتيجه دهد.

* به مسافرت برويد. سفر به مناطقي از کشور که بيشتر از نور آفتاب بهره مندند مي تواند در روحيه شما اثرگذار باشد.

منبع :روزنامه خراسان