به مناسبت شهادت امام زین العابدین (ع)؛ تاثیر خطبه‌های امام چهارم در مجلس شام/ صحیفه سجادیه؛ خواهر قرآن
امام زین‌العابدین(ع) از خود احادیث بسیاری بر جای گذاشته‌اند که اثر جاودانه ایشان همان صحیفه سجادیه است که شامل دعاهایی است که امام(ع) در زمان خود انجام داده‌اند. این کتاب که بعد از قرآن و نهج‌البلاغه بهترین کتاب است و آن را خواهر قرآن می‌نامند. صحیفه سجادیه تنها دعا نیست، بلکه شامل حقایق توحیدی از تمامی آفرینش و ولایت، همچنین دربرگیرنده بسیاری از دستورات و برنامه‌هایی است که بشر باید انجام دهد. اموری که مربوط به جامعه است در این صحیفه تحت عنوان دعا به گونه‌ای عالی بیان شده است.
به گزارش مفدا، تاریخ دقیق شهادت امام سجاد(ع) مشخص نیست ولی روایت ۱۲ محرم و ۲۵ محرم سندّیت بیشتری دارد. مدت عمر آن حضرت ۵۷ سال و طول امامت آن بزرگوار حدود ۳۴ سال بوده است.
در سال ۹۴ بنا بر مشهور یا ۹۵ هجری قمری، امام زین العابدین علیه السلام با زهری که ولید بن عبدالملک یا هشام لعنة الله علیهما به آن حضرت دادند به شهادت رسیدند، این در حالی بود که امام ۳۴ بعد از واقعه کربلا در مصائب جانگداز شهادت پدر و برادران و عمو و بستگان و اسارت عمه‌ها و خواهرانش، گریان بود.
امام باقر علیه السلام آن حضرت را تجهیز کردند و در بقیع کنار قبر عموی مظلومش حضرت مجتبی علیه السلام به خاک سپردند.
سال شهادت آن حضرت را به خاطر کثرت فوت فقهاء و علماء «سنة الفقهاء» گفته‌اند.
حضرت امام سجاد(ع) در دوران پر از اختناق بنی‌امیه، عهده‌دار امامت و ولایت بودند و با وجود دستگاه مخوف بنی امیه امکان هرگونه فعالیت ارشادی محدود می‌شد؛ با این حال، امام سجاد(ع) از ارشاد و نشر احکام اسلام فروگذار نکردند و به هر نحو ممکن، مسائل اسلامی را بیان می‌کردند.
ادعیه آن بزرگوار اغلب در صحیفه سجادیه مشتمل بر ۵۴ دعا جمع آوری شده است. آن بزرگوار همچنین با خرید غلام و تعلیم احکام و معارف اسلامی و سپس آزاد کردن آنها، از حداقل شرایط ممکن برای نشر تعالیم اسلامی بهره می‌جستند.
نویسنده‌های اهل تسنن می‌گویند: «زمانی که حضرت از دنیا رفتند، فرزند ایشان و افرادی که ایشان را غسل می‌دانند، بر روی بدن این امام(ع) آثار کبودی دیدند و این کبودی‌ها نشان از این بوده که امام‌سجاد(ع) شب‌ها کیسه‌ای را بر روی دوش خود حاوی موادغذایی، آب و خرما، برای فقرا حمل می‌کردند و دوش آن حضرت(ع) مانند زانوی شتر پینه بسته بود.«
همچنین آمده است، زمانی که آن حضرت از دنیا رفتند شتر آن حضرت به قبرستان بقیع می‌رود و گردن خود را به قبر مبارک آن حضرت می‌زده و اشک از چشمان او جاری می‌شده. این جریان چند بار تکرار شده که بالاخره در همان‌جا از دنیا می‌رود و امام محمدباقر(ع) او را در همان قبرستان بقیع دفن می‌کنند.
درخصوص امام(ع) افراد گوناگونی نظر داده‌اند، حتی افرادی که مخالف ایشان بودند، درخصوص حضرت می‌گویند: « ایشان از بزرگ‌ترین تابعین رسول خدا(ص) و از علمای بزرگ و باتقوا بود، آن حضرت از بزرگ‌ترین اشخاص بنی‌هاشم است. » و همچنین « هیچ‌کس با تقوا، برتر و فقیه‌تر از علی‌بن‌حسین(ع) ندیدم.»
خطبه امام سجاد(ع) در مجلس شام دارای پیام‌های متعددی از جمله اثبات حق بود. خطبه‌های حضرت ثابت کرد که حکومت ظلم همانند خانه عنکبوت سست و بی‌بنیان و قدرتش پوشالی و از بین رفتنی است، اهل بیت پیامبر(ص) در شرایطی وارد شهر شام شدند که حدود ۴۰ سال در این شهر و اطراف آن بر ضد امیرالمؤمنین علی(ع) تبلیغات مسموم صورت گرفته بود.
سخنان امام سجاد(ع) در مجلس یزید، بیانگر شجاعت اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) بود، یکی از حساس‌ترین سخنان امام سجاد(ع) که تحولی عظیم در بینش مردم نسبت به امویان ایجاد کرد و معادلات یزید را بر هم زد و خط‌مشی او را نسبت به اهل‌بیت(ع) کاملاً تغییر داد خطبه‌ای است که آن حضرت در جمع مردم و رجال سیاسی و دینی شام ایراد کردند.
در این مجلس یزید ملعون به یکی از خطیبان درگاهش دستور داد تا به مذمت علی(ع) و اولادش و به توجیه و تمجید فجایع عاشورا اقدام کند که در این حال امام سجاد(ع) بر آن خطیب فریاد زد و فرمود: ای خطیب، وای بر تو! رضایت مخلوق را به وسیله غضب خالق خریدی. آنگاه حضرت به یزید فرمود: آیا اجازه می‌دهی من هم با مردم سخن بگویم، اما یزید به دلیل ترسی که از افشاگری‌های امام و نفوذ کلام ایشان داشت، به این کار رضایت نداد و در این حال معاویه پسر یزید به پدرش گفت: خطبه این مرد چه تأثیری دارد؟ بگذار تا هر چه می‌خواهد، بگوید یزید در جواب پسرش گفت: شما قابلیت‌های این خاندان را نمی‌دانید، آنان علم و فصاحت را از هم به ارث می‌برند، از آن می‌ترسم که خطبه او در شهر فتنه برانگیزد و وبال آن گریبان‌گیر ما گردد، اما مردم شام با اصرار فراوان از یزید خواستند تا امام سجاد(ع) نیز به منبر برود.
این خطبه آثار زیادی را در مجلس داشت روزی که اهل بیت (ع) وارد شام شدند، شامیان که تحت تأثیر تبلیغات مسموم بنی‌امیه دل‌هایشان مملو از بغض علی(ع) و آل علی(ع) بود خاکستر بر سر اهل‌بیت رسول خدا(ص) ریختند و به شادی و پایکوبی پرداختند، اما با این خطبه ورق برگشت و محبت اهل‌بیت(ع) دل‌ها را تسخیر کرد